Bilgi Piramidi (DIKW -Data Information Knowledge Wisdom); Veri, Bilgi, Kazanılmış Bilgi ve Bilgelik kelimelerinin birleşiminden oluşur. Anlamsız verileri anlamlandırmak için kullanılan hiyerarşik bir yöntemdir.
Piramitte her yapı taşı bir adım daha yüksek seviye demektir. Piramidin yukarısındaki her adım, ilk verilerle ilgili farklı soruları yanıtlar ve ona değer katar. Ne kadar çok soruya cevap verirsek, piramidin yukarısına o kadar tırmanırız. Başka bir deyişle; verilerimizi anlam ve bağlamla ne kadar zenginleştirirsek, ondan o kadar fazla bilgi ve sonuç elde ederiz. Piramidin tepesinde, bilgi ve kavrayışları eylemlerimize rehberlik eden bir öğrenme deneyimine dönüştürürüz. Böylece daha iyi, bilgiye ve veriye dayalı kararlar alabiliriz.
Bilgi Piramidi Hiyerarşisi
Veri (Data)
Veriler, sayılar veya karakterler gibi ham ve anlamlandırılmamış dizelerdir.
Bununla birlikte, bağlam olmadan veriler çok az şey ifade eder. Örneğin; 12012021 belirgin bir önemi olmayan sayı dizisidir. Ama ‘Bu Bir Tarih’ bağlamında bakarsak, 12 Ocak 2021’i kolaylıkla fark edebiliriz. Sayılara bağlam ve değer ekleyerek daha fazla anlam kazandırırız.
Bu şekilde, ham sayı dizisini bilgiye dönüştürürüz.
Bilgi (Information)
Bilgi, veri basamağından bir sonraki yapı taşıdır. Bu, hatalardan arındırılmış ve belirli bir amaç için ölçmeyi, görselleştirmeyi ve analiz etmeyi kolaylaştıracak şekilde daha fazla işlenen verilerdir.
Bu amaca bağlı olarak veri işleme, farklı veri kümelerinin birleştirilmesi, toplanan verilerin ilgili ve doğru olmasının sağlanması vb. gibi farklı işlemleri içerebilir. Örneğin; verileri açığa çıkarılacak şekilde düzenleyebiliriz. Görünüşte farklı ve bağlantısız çeşitli veri noktaları arasındaki ilişkiler, daha özgün ve her günün kapanışındaki verilere dayanarak, belirli bir zaman dilimi için veri noktaları grafiği oluşturup analiz edilebilmesini sağlayabiliriz.
‘Kim’, ‘Ne’, ‘Ne zaman’, ‘Nerede’ vb. ilgili sorular sorarak, verilerden değerli bilgiler elde edip, daha kullanışlı hale getirebiliriz.
Ancak ‘Nasıl’ sorusuna geldiğimizde, bilgiden bilmeye doğru bir üst basamağa geçiş süreci başlar.
Kazanılmış Bilgi (Knowledge)
Toplanan verilerden elde edilen bilgiler hedeflerimizle ‘Nasıl’ alakalı? Bu bilgilerin parçaları, daha fazla anlam ve değer katmak için diğer parçalarla ‘Nasıl’ bağlantılıdır? Ve belki de en önemlisi, hedefe ulaşmak için bilgiyi ‘Nasıl’ uygulayabiliriz?
Bilgiyi sadece toplanan gerçeklerin bir açıklaması olarak görmez, aynı zamanda hedeflerimize ulaşmak için nasıl uygulayacağımızı da anlarsak, onu kazanılmış bilgiye dönüştürürüz. Bilmek, çoğu zaman işletmelerin rakiplerine göre üstünlüğünün göstergesidir. Bilgiler arasındaki ilişkileri kurdukça piramitte daha yukarılara tırmanarak, daha derin anlamlar elde ederiz.
Ancak bilgiden edindiğimiz bilgi ve kavrayışları söz sahibi olacağımız kararlar almak için kullandığımızda, Bilgi piramidinin son basamağına ulaştığımızı söyleyebiliriz.
Bilgelik (Wisdom)
Bilgelik, eylemde uygulanan bilgidir. Bilgelik, hiyerarşinin en üstündedir ve oraya ulaşmak için ‘Neden bir şey yapmalıyız’ ve ‘En iyisi nedir’ gibi soruları yanıtlamalıyız.
Hatta veri ve bilgi geçmişe bakmak gibiyse, kazanılmış bilgi ve bilgelik şu anda yaptıklarımız ve gelecekte elde etmek istediklerimizle bağlantılıdır.
Örnek Senaryo
1. Adım Veri: Sanalşehir Belediyesine vatandaşlar her gün 3000 bildirim iletiyor. Bu istatistiklerden elde ettiğimiz ham verilerdir.
2. Adımda Kim, Ne, Ne Zaman ve Nerede sorularının cevabını vermelidir: Bunlardan 2000 tanesi Sorun, 1000 tanesi Talep oluyor. Sorunların %60’ı X ilçesinden, %30’u Y ilçesinden, %10’u Z şehrinden iletiliyor. Ayrıca, vatandaşların %70’i sabah 9’dan akşam 6’ya kadar bildirim göndermeye devam ediyor. Artık Kim, Ne, Ne Zaman ve Nerede sorularını yanıtlayan bir Bilgi haline geldi.
3. Adım ‘Nasıl‘ sorusunun cevabını vermelidir: Nasıl sorusunun cevabını bulursak kazanılmış bilgiye ulaşıyoruz. Vatandaşların %60ı telefon ile bildirim yapmayı tercih ederken %40 ı web tarayıcısından ve mobil uygulamadan bildirim göndermeyi tercih etmektedir.
4. Adımda ‘Neden‘ ile ilgili soruları yanıtlamalıdır: Sorunların neden X ilçesinden daha yüksek oranda geldiği ve o bölgeye ait sorun türleri incelenerek çözümü aranmalıdır. Buradan elde edilen bilgiler referans alınarak Sanalşehir belediyesi gelecek yatırımları, stratejik hedef ve planları hakkında daha doğru kararlar alabilir.
HDS’nin (Hizmet Denetim Sistemi) Bilgi Piramidi hiyerarşisine göre hazırlanmış analiz ekranları, kurumların veriden bilgiye, bilmekten de bilgeliğe giden adımları atmasının kolay ve hızlı yollarından biridir. Farklı türden veriler arasında bağlantılar oluşturabilir ve mevcut gerçeklerden yeni bilgiler çıkarabilirsiniz.
Bu yeni bilgiyle donanan kuruluşlar iş kararlarını veriye dayalı analitikle destekleyerek, rekabet avantajı elde edebilir.